adwokat Tytus Mystkowski
redakator
Ukończyłem Uniwersytet Jagielloński na Wydziale Prawa i Administracji. Od 2016 r. jestem członkiem Szczecińskiej Izby Adwokackiej. Legitymuję się dziesięcioletnim doświadczeniem w zakresie świadczenia pomocy prawnej. Moje zainteresowania zawodowe koncentrują się w szczególności wokół prawa cywilnego, prawa karnego oraz prawa gospodarczego. Chętnie podejmuję się prowadzenia spraw konsumentów przeciwko bankom i innym instytucjom finansowym.
I. Czym jest?
Warunkowe umorzenie postępowania karnego to forma zakończenia procesu, w której sąd rezygnuje z wymierzenia kary i nie wydaje wyroku skazującego, mimo że oskarżony dopuścił się przestępstwa.
Rozwiązanie to umożliwia uniknięcie odpowiedzialności karnej pod warunkiem spełnienia przez oskarżonego określonych przesłanek oraz zobowiązań. Istotą warunkowego umorzenia jest udzielenie oskarżonemu tzw. „kontrolowanej wolności” na czas próby, który – zgodnie z art. 67 § 1 k.k. – trwa od 1 roku do 3 lat i liczony jest od momentu uprawomocnienia się orzeczenia. W tym okresie oskarżony musi przestrzegać nałożonych na niego obowiązków i nie popełnić nowego przestępstwa.
II. Kiedy można się ubiegać o nie ubiegać?
Aby sąd mógł zastosować taką formę odpowiedzialności karnej, należy spełnić następujące przesłanki:
- Wina i społeczna szkodliwość czynu nie mogą osiągać znacznego poziomu, choć nie muszą być całkowicie znikome. Każdorazowo ich ocenę przeprowadza sąd. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 30.03.2005 r. (II AKa 50/05) wskazał, że w pojęciu nie są znaczne, odnośnie winy i społecznej szkodliwości czynu, mieszczą się również przypadki średnie. Nawet średniawina i społeczna szkodliwość czynu uprawnia sąd do warunkowego umorzenia postępowania.
- Brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu. Wystąpienie wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu w pewnych przypadkach może bowiem prowadzić nawet do uwolnienia oskarżonego od odpowiedzialności, zgodnie z obowiązującą w postępowaniu karnym zasadą in dubio pro reo (w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego). Postępowanie może być warunkowo umorzone także wówczas, gdy oskarżony nie przyznaje się do winy.
- Sprawca nie był uprzednio karany za przestępstwo umyślne. Wymóg ten obejmuje wszystkie przestępstwa umyślne, takie jak kradzież, oszustwo czy handel narkotykami.
- Pozytywna prognoza kryminologiczna. Jest to przypuszczenie, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego. Obejmuje właściwości i warunki osobiste, postawę sprawcy oraz jego dotychczasowy styl życia – na ten temat można dowiedzieć się więcej tutaj.
- Przestępstwo jest zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności.
III. Okres próby
Istotą warunkowego umorzenia postępowania jest poddanie sprawcy próbie. Co to oznacza w praktyce?
Sąd wyznacza odpowiedni przedział czasowy wynoszący maksymalnie 3 lata od momentu uprawomocnienia się orzeczenia. W tym czasie sprawca jest „sprawdzany” co do tego, czy postawiona pozytywna prognoza kryminologiczna była zasadna, oraz czy sprawca wykonuje nałożone na niego obowiązki w czasie trwania okresu próby.
Umarzając postępowanie, sąd może też dodatkowo nałożyć na taką osobę pewne obowiązki na przykład:
- powierzyć sprawcę pod nadzór kuratora albo osoby godnej zaufania, a także stowarzyszenia, instytucji lub organizacji społecznej, które zajmują się wychowaniem, przeciwdziałaniem demoralizacji lub pomocą osobom skazanym;
- zobowiązać do naprawienia szkody w całości lub części, zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo do zapłaty nawiązki;
IV. Szczególne przypadki warunkowego umorzenia
Przestępstwa narkotykowe
Artykuł 72 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje szczególną regulację dotyczącą warunkowego umorzenia postępowania karnego. Dotyczy ona sytuacji, w której podejrzanym jest osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, popełnionego w związku z używaniem środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Jeśli osoba ta podejmie leczenie lub inne oddziaływania terapeutyczne wskazane
w przepisie, postępowanie karne może zostać zawieszone do czasu ich zakończenia.
Co istotne, możliwość zastosowania takiej regulacji ustawodawca przewiduje także wobec osób, które nie są uzależnione od środków psychoaktywnych. Dla takich osób dedykowany jest udział w programie edukacyjno-profilaktycznym.
Po wznowieniu postępowania, w zależności od oceny efektów leczenia, prokurator może kontynuować postępowanie albo skierować do sądu wniosek o jego warunkowe umorzenie.
W tym szczególnym przypadku dopuszczalne jest warunkowe umorzenie postępowania również wobec osoby wcześniej karanej.
Jazda pod wpływem alkoholu
Opcja ta jest również dostępna dla sprawców przestępstwa z art. 178a k.k. (jazda pod wpływem alkoholu), pod warunkiem, że wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne. Zazwyczaj dotyczy to sytuacji, gdy stężenie alkoholu jest niewiele wyższe niż dopuszczalne, a sprawca nie stworzył realnego zagrożenia dla innych.
V. Jak uzyskać?
Aby uzyskać warunkowe umorzenie, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Można to zrobić zarówno na przygotowawczym jak i sądowym etapie postępowania karnego.
- Na etapie postępowania przygotowawczego: Wniosek można złożyć do prokuratora. Jeśli prokurator uzna go za zasadny, zamiast aktu oskarżenia, skieruje do sądu wniosek o warunkowe umorzenie, który najprawdopodobniej rozpozna go na posiedzeniu, czyli bez przeprowadzenia rozprawy.
- Na etapie postępowania sądowego: Jeśli prokurator nie przychyli się do wniosku lub skieruje do sądu akt oskarżenia, wniosek można złożyć bezpośrednio do sądu.
VI. Jak możemy Ci pomóc?
Nasz zespół regularnie pomaga klientom stojącym pod zarzutami karnymi uzyskać w sądzie warunkowe umorzenie postępowania. Niektórzy sprawcy, którzy popełnili przestępstwa na pierwszy rzut oka grożące poważnymi konsekwencjami prawnokarnymi, zasługują na to by ich postępowania zakończyły się takimi rozstrzygnięciami. Chociaż skorzystanie w tym celu z usług adwokata Tytusa Mystkowskiego nie jest niezbędne, to często wydatnie zwiększa szanse na to, aby go osiągnąć.
