Michał Wiśniewski
autork
Bio
adwokat Tytus Mystkowski
redakator
Ukończyłem Uniwersytet Jagielloński na Wydziale Prawa i Administracji. Od 2016 r. jestem członkiem Szczecińskiej Izby Adwokackiej. Legitymuję się dziesięcioletnim doświadczeniem w zakresie świadczenia pomocy prawnej. Moje zainteresowania zawodowe koncentrują się w szczególności wokół prawa cywilnego, prawa karnego oraz prawa gospodarczego. Chętnie podejmuję się prowadzenia spraw konsumentów przeciwko bankom i innym instytucjom finansowym.
Zgodnie z treścią art. 66 § 1 Kodeksu karnego sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Zaś art. 43la § 3 Kodeksu karnego wykonawczego stanowi, że skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Co łączy powyższe fragmenty przywołanych przepisów? Ustawodawca uzależnia bowiem możliwość warunkowego umorzenia postępowania oraz zezwolenia skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym od dokonania pozytywnej prognozy kryminologicznej.
Dokonując prognozy kryminologicznej sąd stara się przewidzieć jakie jest prawdopodobieństwo naruszenia przez oskarżonego (lub skazanego w postępowaniu wykonawczym) obowiązującego porządku prawnego. Chodzi przede wszystkim o to, czy dana osoba nie popełni ponownie kolejnego przestępstwa.
Podstawą kształtowania prognozy kryminologicznej są: postawa, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego dotychczasowy sposób życia.
Zatem z pozytywną prognozą kryminologiczną mamy do czynienia wtedy, gdy wszystkie powyższe przemawiają za tym, że prawdopodobieństwo niepowrotu na drogę przestępstwa jest wyższe niż ryzyko recydywy.
Postawa człowieka to stosunek, który prezentuje względem czegoś. Skoro zatem prognoza kryminologiczna dotyczy przestrzegania porządku prawnego to przy ocenie postawy sąd bierze pod uwagę przede wszystkim stosunek sprawcy do tego porządku. Jednakże sąd uwzględnia również postawę życiową sprawcy, tj. sposób w jaki organizował swoje życie przed popełnionym przestępstwem i po jego popełnieniu (np. czy posiadał stałe zatrudnienie, a jeżeli tak to czy sumiennie realizował obowiązki pracownicze).
O błędzie można mówić bowiem jedynie w sytuacji, kiedy sprawca wyobraża sobie rzeczywistość inaczej, niż ona się kształtuje. Błąd sprawcy, chociażby z perspektywy językowej, opierać się może jedynie na jakichś założeniach, które okazują się sprzeczne z rzeczywistością.
Za pozytywną oceną postawy sprawcy mogą przemawiać:
- krytyczny stosunek do przypisanego czynu;
- przyznanie się do popełnienia zarzucanego czynu;
- angażowanie się w wolontariat;
- podejmowanie działań zmierzających do zapobiegnięcia recydywie, np. terapia uzależnień;
- uprzednia niekaralność za przestępstwo umyślne.
Właściwości osobiste są bezpośrednio związane z charakterem sprawcy oraz jego osobowością i są to cechy zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Zatem w tym zakresie sąd bierze pod uwagę: wiek, stan zdrowia, poziom rozwoju intelektualnego, temperament, zdolność do samokrytyki, wrażliwość sumienia etc.
Zatem eksponowane powinny być cechy charakteru sprawcy takie jak: opanowanie, rozsądek, pracowitość, troska o bliskich, konsekwencja, ambicje, szacunek do innych ludzi, wrażliwość na krzywdę ludzką, empatia.
Negatywnie oceniana jest skłonność do nałogów, w tym do alkoholu czy innych środków odurzających, albowiem nałogi podaje się jako jeden z najczęstszym czynników kryminogennych.
Warunki osobiste rozumie się jako warunki środowiskowe. Chodzi bowiem o środowisko, z którego sprawca pochodzi, w którym żył przed popełnieniem i po popełnieniu przestępstwa, a także środowisko, z którym utrzymuje kontakty. Sąd powinien uwzględnić również sytuację mieszkaniową sprawcy oraz środowisko, w którym będzie pracował.
Zatem pozytywnie na prognozę kryminologiczną przemawiać będzie:
- nieutrzymywanie kontaktów ze środowiskiem przestępczym (sądy często oceniają uzależnienie od narkotyków jako dowód na utrzymywanie kontaktu z przestępcami ze względu na to, że jedynym sposobem ich nabycia jest uczestniczenie w nielegalnym obrocie);
- ustabilizowanie swojej sytuacji mieszkaniowej;
- podjęcie pracy w środowisku wolnym od osób, które w przeszłości wchodziły bądź wciąż nawet wchodzą w konflikt z obowiązującym porządkiem prawnym.
Dotychczasowy sposób życia dotyczy okresu sprzed popełnienia przestępstwa, a także zachowania sprawcy po jego popełnieniu do chwili wyrokowania. W ramach tej podstawy kształtowania prognozy kryminologicznej należy uwzględnić również wcześniejszą karalność sprawcy, właściwie szerzej rzecz ujmując – popełnienie czynów karalnych przez sprawcę, choćby postępowanie w ich sprawie zostało warunkowo umorzone w zakresie innych czynów niż osądzone przestępstwa umyślne. Ta okoliczność uwzględniana jest w ramach innej podstawy. Istotne jest zatem to, czy sprawca pracował, gdzie mieszkał, z jakim środowiskiem miał kontakt.
Pozytywnie na ocenę dotychczasowe sposobu życia sprawcy mogą wpłynąć w szczególności:
- starania o naprawienie szkody;
- okazanie czynnego żalu;
- przeproszenie pokrzywdzonego.
Podsumowując, zarówno w sprawach ukierunkowanych na warunkowe umorzenie postepowania karnego bądź uzyskanie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w ramach SDE najistotniejsze jest odpowiednie wyeksponowanie omówionych czynników w taki sposób, ażeby sąd miał jak najmniejsze wątpliwości co do niepowrotu na drogę przestępstwa.
Dlatego też obrońca w postępowaniu karnym zajmuje się nie tylko sporządzeniem pism procesowych, lecz również przygotowaniem klienta w taki sposób, ażeby pożądane cechy zostały odpowiednio wyeksponowane, a potem tylko zwracaniem uwagi sądu na nie.
Zespół naszej kancelarii posiada doświadczenie (i sukcesy) w powyższych rodzajach spraw. Wspieramy oskarżonych i skazanych nie tylko poprzez przygotowanie stosownych pism, lecz również przygotowując ich przed rozprawą. Podczas takiego spotkania ustalamy jakie cechy i w jaki sposób powinny zostać wyeksponowane, zaś które powinny zostać nimi przyćmione. Ponadto rozprawa dla osoby, której przedstawiono zarzuty może być bardzo stresująca. Dlatego też podczas konsultacji opisujemy również czego należy się spodziewać, w jaki sposób zachowywać i jak się przygotować do wizyty w sądzie.
