adwokat Tytus Mystkowski
Ukończyłem Uniwersytet Jagielloński na Wydziale Prawa i Administracji. Od 2016 r. jestem członkiem Szczecińskiej Izby Adwokackiej. Legitymuję się dziesięcioletnim doświadczeniem w zakresie świadczenia pomocy prawnej. Moje zainteresowania zawodowe koncentrują się w szczególności wokół prawa cywilnego, prawa karnego oraz prawa gospodarczego. Chętnie podejmuję się prowadzenia spraw konsumentów przeciwko bankom i innym instytucjom finansowym.
W ramach niniejszego artykułu omówione zostaną kwestie wynagrodzenia opiekuna i kuratora, odpowiedzialności cywilnoprawnej opiekuna i kuratora, a także zwolnienia opiekuna i kuratora oraz ustania opieki i kurateli z mocy prawa.
Wynagrodzenie opiekuna
Niniejsze regulacje dotyczą wynagrodzenia opiekuna. Odrębności w zakresie wynagrodzenia kuratora omówione są w ostatnim rozdziale artykułu.
Na żądanie opiekuna, sąd opiekuńczy przyznaje mu stosowne wynagrodzenie. Wynagrodzenie może być wypłacane okresowo, jak również jednorazowo w dniu ustania opieki albo zwolnienia z niej. Opiekun może również żądać zwrotu nakładów i wydatków związanych ze sprawowaniem opieki.
Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego.
W pierwszej kolejności wynagrodzenie lub zwrot nakładów i wydatków opiekuna pokrywane jest z dochodów lub majątku osoby znajdującej się pod opieką. Jeżeli osoba ta nie posiada dochodów ani majątku, w takiej sytuacji wynagrodzenie lub zwrot nakładów i wydatków opiekuna pokrywa się ze środków publicznych.
Odpowiedzialność cywilnoprawna opiekuna
Opiekun odpowiada wobec osoby pozostającej pod opieką za wszelkie szkody wyrządzone nienależytym sprawowaniem opieki. Opiekun jest bowiem obowiązany wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny.
Odpowiedzialność ta kształtuje się na ogólnych zasadach odpowiedzialności odszkodowawczej, co do zasady kontraktowej, lecz w pewnych konkretnych przypadkach może to być również odpowiedzialność deliktowa.
Roszczenia osoby pozostającej pod opieką przedawniają się z upływem trzech lat od dnia ustania opieki lub zwolnienia opiekuna.
Zwolnienie opiekuna i ustanie opieki
Zakończenie pełnienia funkcji opiekuna następuje poprzez zwolnienie opiekuna albo ustanie opieki. Zwolnienie opiekuna wynika z orzeczenia sądu w przedmiocie zwolnienia, zaś ustanie opieki zachodzi z mocy prawa, bez konieczności wydawania stosownego orzeczenia.
Opiekun może zostać zwolniony przez sąd opiekuńczy na swoje żądanie, jeżeli zachodzą ważne powody. Oznacza to, że sąd opiekuńczy każdorazowo ocenia, czy zachodzą ważne powody uzasadniające zwolnienie opiekuna od opieki.
Obligatoryjnie zaś sąd zwalnia opiekuna, jeżeli z powodu przeszkód faktycznych lub prawnych opiekun jest niezdolny do sprawowania opieki albo dopuszcza się czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro pozostającego pod opieką.
Opieka ustaje z mocy prawa w razie uchylenia ubezwłasnowolnienia całkowitego lub zmiany ubezwłasnowolnienia całkowitego na częściowe. Odrębne regulacje dotyczące ustania kurateli z mocy prawa omówione są w ostatnim rozdziale niniejszego artykułu.
Wskutek zwolnienia z opieki lub ustania opieki, opiekun obowiązany jest złożyć w terminie 3 miesięcy rachunek końcowy z zarządu majątkiem, sporządzony na takich samych zasadach, jak rachunki roczne. Majątek zaś powinien zostać niezwłocznie wydany osobie, która pozostawała pod opieką, albo jej przedstawicielowi ustawowemu lub spadkobiercom.
Jednakże, jeżeli opieka ustała z mocy prawa, zaś w chwili jej ustania zachodzi przeszkoda do natychmiastowego przejęcia zarządu majątkiem przez osobę, która pozostawała pod opieką, albo przez jej przedstawiciela ustawowego lub spadkobierców, opiekun obowiązany jest nadal prowadzić pilne sprawy związane z zarządem majątku. Sąd może zwolnić go z tego obowiązku.
Odrębności dotyczące kuratora osoby ubezwłasnowolnionej częściowo
Odrębna regulacja instytucji kuratora osoby ubezwłasnowolnionej częściowo dotyka w zasadzie dwóch kwestii: wynagrodzenia oraz ustania kurateli z mocy prawa. W pozostałym zakresie, zgodnie z wolą ustawodawcy, stosować należy odpowiednio przepisy o opiekunie.
W kwestii wynagrodzenia kuratora, tak samo jak w przypadku opiekuna, przyznawane jest ono na wniosek. Pokrywane jest ono z majątku lub dochodów osoby znajdującej się pod kuratelą. Jednakże, jeżeli osoba ta nie posiada stosownego majątku lub dochodów, wynagrodzenie pokrywa ten, kto żądał ustanowienia kuratora.
Co prawda ustawodawca nie rozstrzyga wprost kwestii wynagrodzenia dla kuratora, który został ustanowiony z urzędu. Zgodnie jednakże z wypracowanym stanowiskiem orzecznictwa, w takim wypadku wynagrodzenie pokrywane jest ze środków publicznych (zob. uchwała SN
z 28.03.2014 r., III CZP 6/14, OSNC 2015, nr 1, poz. 5).
Wynagrodzenie, tak samo jak w przypadku opiekuna, może być przyznane okresowo lub w formie świadczenia jednorazowego po ustaniu kurateli.
Ustanie kurateli z mocy prawa następuje tylko w przypadku uchylenia ubezwłasnowolnienia częściowego albo zmiany ubezwłasnowolnienia częściowego na ubezwłasnowolnienie całkowite. Podkreślenia wymaga, że odrębność w regulacji pozycji kuratora dotyczy jedynie kwestii ustania kurateli z mocy prawa. Zwolnienie kuratora następuje na takich samych zasadach jak zwolnienie opiekuna. Kurator składa również rachunek z zarządu majątkiem po ustaniu kurateli, na takich samych zasadach jak opiekun po ustaniu opieki.
Zapraszam Państwa do zapoznania się z pozostałymi artykułami z serii porad prawnych dotyczących ubezwłasnowolnienia, jak również innych artykułów na stronie. Jeżeli potrzebujecie Państwo pomocy prawnej w sprawie o ubezwłasnowolnienie, zapraszam do skorzystania z usług naszej kancelarii.
