Adw. Tytus Mystkowski
Ukończyłem Uniwersytet Jagielloński na Wydziale Prawa i Administracji. Od 2016 r. jestem członkiem Szczecińskiej Izby Adwokackiej. Legitymuję się dziesięcioletnim doświadczeniem w zakresie świadczenia pomocy prawnej. Moje zainteresowania zawodowe koncentrują się w szczególności wokół prawa cywilnego, prawa karnego oraz prawa gospodarczego. Chętnie podejmuję się prowadzenia spraw konsumentów przeciwko bankom i innym instytucjom finansowym.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian dotyczący zmian przepisów z obszaru prawa spadkowego. Zmiany mają z założenia przyspieszyć postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów, to ostatni kwartał roku 2021.
Nowelizacji ma zostać poddana kwestia dziedziczenia przez dziadków spadkodawcy, w sytuacji, gdy jeden z dziadków nie dożył otwarcia spadku. Zgodnie z projektem część spadku, która przypadałaby zmarłemu dziadkowi przypadać będzie dzieciom zmarłego dziadka w częściach równych.
Gdyby zaś któreś z dzieci dziadków nie dożyło otwarcia spadku, w jego miejsce wchodzić będą jego dzieci, które również dziedziczyć będą w częściach równych. Jeżeli natomiast któreś z wnuków zmarłego dziadka nie dożyłoby otwarcia spadku, wówczas udział ten nie przechodziłby już dalej, tj. na prawnuków zmarłego dziadka. W takiej sytuacji udział przypadałby pozostałym przy życiu dziadkom w częściach równych.
Cel nowelizacji
Celem wprowadzenia takiego rozwiązania jest zapewnienie przyspieszenie postępowania, albowiem wyłączona będzie konieczność poszukiwania zstępnych dziadków dalej, aniżeli do ich prawnuków.
Takie rozwiązanie uzasadnione jest również okolicznością związaną z częstym brakiem jakiejkolwiek więzi między spadkodawcą, a swoim stryjecznym lub ciotecznym kuzynostwem. Przestrzeń do tego by spadkodawca mógł powołać do spadku tych swoich dalszych krewnych, którzy nie będą mogli dziedziczyć z mocy ustawy pozostawi swoboda testowania – czyli powoływania w testamencie niemalże dowolnych spadkobierców.
Przyjęcie spadku w imieniu małoletniego
Kolejna zmiana odnosić się ma do tych spraw spadkowych, w których zgoda na przyjęcie lub odrzucenie spadku ma nastąpić w imieniu małoletniego dziecka lub osoby pozostającej pod opieką.
Po nowelizacji termin na złożenie odpowiedniego oświadczenia spadkowego zostanie zawieszony, do czasu uzyskania zgody na złożenie takiego oświadczenia przez sąd rodzinny. Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia ewentualnych skutków nie złożenia oświadczenia spadkowego w ustawowym 6 – miesięcznym terminie.
Z praktycznego punktu widzenia zmiana taka jest wysoce pożądana. Z uwagi na przewlekle pracujące sądy okres 6 miesięcy nie jest wystarczający, by uzyskać odpowiednią zgodę sądu rodzinnego, a następnie dodatkowo wszcząć postępowanie w przedmiocie odebrania oświadczenia spadkowego.
Chociaż aktualnie jeszcze przed dokonaniem potencjalnej nowelizacji trend w orzecznictwie jest korzystny dla małoletnich i pozostających pod opieką, to jednak nowelizacja pozwoli zabezpieczyć interesy tych wszystkie osoby, które dotychczas nie mogły być pewne swojej sytuacji prawnej.
Większe uprawnienia asesorów
Nadto, asesorom sądowym ma zostać przyznane uprawnienie do orzekania w sprawach związanych z uzyskaniem zezwolenia na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd – taką czynnością jest właśnie złożenie oświadczenia spadkowego w imieniu małoletniego lub osoby pozostającej pod opieką. Rozszerzenie uprawnień asesorom sądowym spowoduje poszerzenie się kręgu osób mogących decydować w tej materii, to zaś może potencjalnie przyspieszyć postępowanie sądowe jako takie.
W przypadku dziedziczenia ustawowego, ostatnim spadkobiercą jest Skarb Państwa lub gmina. Planowane zmiany mają dotyczyć również o tych podmiotów. Według założeń projektu dziedziczący Skarb Państwa lub gmina odpowiadać będą za długi spadkowe wyłącznie ze spadku.
Dotychczas odpowiadały one co prawda do wartości aktywnej masy spadku, jednak takie uregulowanie odnosi się jedynie do wysokości odpowiedzialności. Zamiarem projektodawcy jest doprecyzowanie, że wierzyciele spadku będą mogli dochodzić należności przysługujących im wobec spadkodawcy będącego Skarbem Państwa lub Gminą wyłącznie
z tych składników, które wchodzą w skład masy spadkowej.
Weryfikacja praw własności lokalu spadkodawcy
Interesującym novum ma być również powstanie po stronie sądu spadku obowiązku każdorazowego zweryfikowania w Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych czy spadkodawcy przysługiwało prawo własności, prawo użytkowania wieczystego do nieruchomości lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo też roszczenie o przeniesienie prawa własności lub użytkowania wieczystego.
Niegodność dziedziczenia
Ciekawą zmianą jest również wprowadzenie nowej przesłanki niegodności dziedziczenia. Jak było opisane we wcześniejszym artykule, przesłanki te są w sposób enumeratywny wymienione w kodeksie cywilnym, co oznacza, że żadna inna okoliczność nie może stanowić o tym, by spadkobierca został uznany za niegodnego.
Nową przesłanką ma być uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy. Takie uregulowanie ma zapobiec sytuacjom, w których osoba uporczywie uchylająca się od nałożonego na nią obowiązku alimentacyjnego będzie czerpała korzyści ze spadku po osobie wobec której nie realizowała tego obowiązku.
Oczywiście – jak zwykle – diabeł tkwi w szczegółach. Zapowiedzi wskazują jednak, że proponowane zmiany mogą korzystnie wpłynąć na tok postępowań spadkowych, ale również mogą korzystnie wpłynąć na stosunki prawnorodzinne.
