aplikantka adwokacka Julia Wachowicz
Ukończyła kierunek prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego z wynikiem bardzo dobrym. Wielokrotna stypendystka Rektora dla najlepszych studentów. W czasie studiów członkini Koła Lege Artis. Od 2019 r. aplikantka adwokacka w Szczecińskiej Izbie Adwokackiej. Legitymuje się pięcioletnim doświadczeniem w zakresie świadczenia usług prawniczych. Swoje pierwsze zawodowe doświadczenia zaczęła zdobywać w 2015 roku, kiedy zaczęła praktykować w szczecińskich kancelariach adwokackich. Z uwagi na biegłą znajomość języka niemieckiego obsługuje niemieckojęzycznych klientów kancelarii.
Wydziedziczenie jest instytucją prawa spadkowego. Może go dokonać spadkodawca, względem jego przyszłych spadkobierców. Wydziedziczenia polega na pozbawieniu przyszłych spadkobierców nie tylko udziału w spadku, ale – co dalej idące – również pozbawia ono prawa do zachowku.
Jest bowiem tak, że osoba może w zasadzie dowolnie rozporządzić swoim mieniem na wypadek śmierci w drodze testamentu. Jednak, gdy zostaną w ten sposób pominięci najbliżsi krewni (małżonek, zstępni oraz rodzice spadkodawcy), wówczas może im przysługiwać roszczenie o zachowek, o ile nie został on wcześniej zaspokojony, celem zabezpieczenia ich interesów.
Instytucja zachowku stanowi uprawnienie bliskich do żądania zapłaty sumy pieniężnej, której sposób obliczania precyzyjnie określają obowiązujące przepisy kodeksu cywilnego.
Więcej na ten temat, mogą Państwo przeczytać tutaj:
Podstawy wydziedziczenia
Spadkodawca nie może wydziedziczyć spadkobiercy w sposób dowolny. Wydziedziczenie może być dokonane tylko i wyłącznie w testamencie. Forma wydziedziczenia ma tu szczególne znaczenie, bo brak jej zachowania może prowadzić do nieskutecznego wyrażenia woli spadkodawcy w tym zakresie.
Co za tym idzie może doprowadzić do sytuacji, w której wola spadkodawcy odnosząca się do tej kwestii nie będzie mogła zostać zrealizowana, zaś spadkobierca, który został wydziedziczony nie zostanie skutecznie pozbawiony uprawnienia do zachowku lub szerzej – spadku.
Może być tak, że testament zawiera tylko jedno postanowienie, które odnosi się wyłącznie do wydziedziczenia. W kodeksie cywilnym wskazane są w sposób wyczerpujący podstawy, które mogą uzasadniać wolę spadkodawcy w zakresie wydziedziczenia określonej osoby.
Z dorobku orzeczniczego naszych sądów wynika, że przesłanki te należy interpretować ściśle. Zasadniczo nie można zatem wydziedziczyć kogoś z innych przyczyn, niż te wymienione poniżej:
- uporczywe postępowanie spadkobiercy wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuszczenie się przez spadkobiercę względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- spadkobierca uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Z treści testamentu powinna jasno wynikać podstawa jego dokonania. Brak wskazania tej podstawy może doprowadzić do podważenia postanowienia testamentowego o wydziedziczeniu.
Jak należy rozumieć przesłanki wydziedziczenia?
Uporczywe postępowanie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego wbrew woli spadkodawcy zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu (sygn. akt I C 284/12), musi być zachowaniem spadkobiercy polegającym na uporczywości To znaczy, że musi być ono długotrwałe, zawinione, celowe i przemyślane, czemu towarzyszy świadomość braku jego akceptacji ze strony spadkodawcy i ignorowanie jego uwag.
Jako przykład wskazać można nieakceptowalne społecznie nadużywanie alkoholu lub innych środków psychoaktywnych, czy znęcanie się nad osobami bliskimi.
Chodzi o takie postępowanie, które jest naganne, nieakceptowalne z punktu widzenia norm moralnych lub społecznych. Nie jest konieczne, by zachowanie spadkobiercy godziło bezpośrednio w dobra spadkodawcy.
W tym przypadku istotne znaczenie ma również ignorowanie przez spadkobiercę uwag spadkodawcy zmierzających do korekty jego zachowania.
Popełnienie umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci względem spadkodawcy lub jego osoby najbliższej nie wymaga by popełnienie przestępstwa zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu karnego. Sąd, który orzeka o skuteczności wydziedziczenia jest uprawniony do samodzielnej oceny tego, czy doszło do popełniania przestępstwa. W sytuacji, gdyby przestępstwo zostało stwierdzone wyrokiem sądu karnego, wówczas sąd cywilny byłby takim wyrokiem związany i nie mógł by dokonać w tym zakresie innych ustaleń.
Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych musi być długotrwałe – jednorazowe zachowanie nie uzasadnia wydziedziczenia. Jako przykład wskazać można nieutrzymywanie kontaktów, zerwanie więzi, ignorowanie potrzeb osobistych jak i materialnych spadkodawcy.
Wpływ przebaczenia na wydziedziczenie
Jeśli po wydziedziczeniu spadkodawca przebaczył spadkobiercy – wydziedziczenie staje się nieskuteczne. Przebaczenie może być dokonane w jakiejkolwiek formie i w dowolnym czasie, nawet na łożu śmierci. Warunkiem jest, by spadkodawca miał zdolność do czynności prawnych i by dokonał do z dostatecznym rozeznaniem. Może być również dorozumiane.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, przyjmuje się, że sporządzenie testamentu, w którym do dziedziczenia powołuje się osobę uprzednio wydziedziczoną, jest równoznaczne z dokonaniem przebaczenia.
Wydziedziczenie a zstępni wydziedziczonego
Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby wydziedziczony zstępny przeżył spadkodawcę. Tytułem przykładu wskazać należy, że w sytuacji śmierci dziadka, który wydziedziczył ojca, syn wciąż może być uprawniony do zachowku – oczywiście przy spełnieniu dodatkowych warunków. O tym jakie jest uzasadnienie takiego stanu rzeczy można dowiedzieć się więcej z tej interesującej uchwały Sądu Najwyższego
Z uchwałą można zapaznać się tutaj:
